Ik ben in 1982 officier geworden, midden in de Koude Oorlog dus met een geruststellend vijandbeeld en met duidelijke strategische concepten.
We wisten een aantal dingen helemaal zeker. De vijand kwam uit het Oosten en heette Sovjet-Unie. We wisten precies hoe haar aanval ging verlopen want dat stond in het Rode Boek. We wisten ook precies wat wij daar tegen gingen doen want dat stond in onze OPPLANnen. Zowel wij als onze tegenstanders waren rationeel denkende en handelende entiteiten die geen domme dingen zouden doen. Kernwapens waren er wel maar dat waren er zo veel dat geen enkel rationeel denkende en handelende entiteit er ook maar aan dacht om ze ook te gebruiken. Eigenlijk kan je wel stellen dat de periode Koude Oorlog een van de meest veilige periodes uit de wereldgeschiedenis was.
Het strategische concept waarop de Koude Oorlog was gebaseerd heette Mutual Assured Destruction (M.A.D.). Dit concept is in feite een concept van afschrikking op basis van wederzijdse totale vernietiging. Kernwapens vervulden een essentiële rol in dit concept en binnen het arsenaal van kernwapens was de zogenaamde “second strike capability” een noodzakelijke voorwaarde. Deze capaciteit garandeerde dat zelfs als je was aangevallen met kernwapens je nog steeds de mogelijkheid had om ook de andere partij alsnog te bestoken en dus te vernietigen.
Ondanks dat kernwapens de basis waren voor dit concept realiseerde men zich wel dat minder destructieve middelen zeer belangrijk waren om de noodzaak om kernwapens daadwerkelijk te gebruiken zo klein mogelijk te maken. Dit is de reden dat zowel NATO als het Warsaw Pact een zeer omvangrijk conventioneel arsenaal hadden opgebouwd om in ieder geval op alle gebied met elkaar in evenwicht te zijn.
Afschrikking was het kernbegrip waarop de strategische concepten van de Koude Oorlog waren gebouwd. Geloofwaardige afschrikking! Dat zat niet alleen in de fysieke component van militair vermogen maar ook in de mentale en conceptuele component. Beide partijen geloofden in elkaars fysieke capaciteiten maar ook in hun opleiding en training en in elkaars “Will to Fight”. Die geloofwaardige afschrikking heeft in feite tot de ineenstorting van de Sovjet-Unie geleid.
Helaas was er echter niet alleen sprake van de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Ook het Westen heeft enorm ingeboet op zowel haar fysieke component als op beide andere componenten van militair vermogen. Gekscherend zou je kunnen zeggen dat als we nu de gewapende strijd aangaan met een vergelijkbare tegenstander, we geen lunchpakket hoeven te smeren want we zijn voor de middag uitgeschoten….
Het concept Geloofwaardige Afschrikking met een sterke conventionele capaciteit onder een paraplu van een nucleaire capaciteit bestaat niet meer. Rusland weet dat wij niet meer de gevechtskracht hebben om een conflict echt aan te kunnen gaan. Zij hebben ook zeker aan gevechtskracht ingeboet maar hebben het enorme voordeel van een grote bevolking en een volstrekte minachting voor de waarde van het leven van de Russische soldaat. Het interesseert Rusland niets dat soldaten ongetraind, zonder munitie, met oude bewapening, zonder persoonlijke bescherming en zonder adequate logistieke ondersteuning de strijd in moeten. Dit is niet nieuw, ook in de Tweede Wereldoorlog offerde Rusland enorme aantallen soldaten op om uiteindelijk het doel te bereiken.
Als we dus nadenken over de echte lessen die we kunnen trekken uit de oorlog in Oekraïne dan is het precies dit. Een groot en machtig leger met een sterke en geloofwaardige conventionele capaciteit is de ultieme basis voor het bestaansrecht van een Krijgsmacht. Het doel van deze capaciteit is namelijk niet om de volgende oorlog te winnen maar vooral om deze te voorkomen. Een Krijgsmacht is dus geen verzekering, daar heb je namelijk alleen iets aan als het al mis is gegaan. Een geloofwaardige Krijgsmacht is een pro-actieve kwaliteit. Ze zorgt er voor dat het überhaupt niet mis gaat. Potentiële tegenstanders halen het gewoon niet in hun hoofd om ook maar iets agressiefs te beginnen.
Met groot en machtig bedoel ik ook precies wat ik zeg. Aantallen soldaten, aantallen gevechtseenheden, aantallen wapensystemen, geloofwaardige en realistische training, internationale samenwerking en een Nationale Will to Fight. Ik maak me regelmatig zorgen over de lessen die de politiek lijkt te trekken uit Oekraïne. Daar hoor ik net iets te vaak: High on Tech, Low on Boots, precisie en lange-afstand, onbemand en gerobotiseerd, niet vechten met kogels maar met informatie en niet op het Land maar in de Ruimte en Cyberspace.
Let wel, voor dat ik weer het verwijt krijg dat ik nog in het stenen tijdperk van de klassieke oorlog leef. Ook ik geloof in de nieuwe en nieuwste technologie. Krijgsmachten zijn door de eeuwen heen altijd Avant Garde geweest als het hierom gaat. Echter, “gesneuvelde drones” en “verminkte cyberaanvallen” dragen niet bij aan de afschrikking. Gesneuvelde en veminkte soldaten wel…
Als Afschrikking niet meer werkt.
– Teun Tzu –
Kunnen we ons voorbereiden op een resultaat dat in ieder geval Afschrikwekkend is.
