Inleiding.
In 2019 heeft Bart Rosengarten, voorzitter van het museum, mij gevraagd om verdere invulling te geven aan de kennis(centrum)functie van de Historische Collectie Korps Veldartillerie (HCKVA). Er is al een Kennis- en Documentatiecentrum HCKVA waarbij George Everdij invulling geeft aan de kenniscentrumfunctie (en het beheer van de collectie) en waarbij Dick van Zuidam het documentatiecentrum/de bibliotheek beheert. De kennisfunctie is nu vooral (intern) gericht op de collectie en de expositie. Daarnaast kunnen er vragen worden gesteld aan het Kenniscentrum die, al naar gelang de beschikbare kennis, zo goed mogelijk worden beantwoord. De bedoeling is om nu de kenniscentrum-functie ook meer extern gericht te gaan invullen en dat ook te laten zien. Het afgelopen jaar heb ik gebruikt om inzicht te krijgen in en overzicht te krijgen over welke bijzondere (archief)stukken en uitgebreide boeken- en fotocollectie waarover het Kennis- en het Documentatiecentrum van de HCKVA beschikt. En ik ben nog lang niet uitgekeken en uitgelezen..
Kenniscentrum HCKVA
In het beleidsplan staat over de rol van het Kenniscentrum HCKVA het volgende geschreven: De HCKVA wil een uniek kennis- en expertisecentrum zijn op het gebied van de historie en ontwikkeling van de artillerie in haar algemeenheid en specifiek van de veldartillerie en dat zowel op historisch als vaktechnisch gebied. Als zodanig vervult zij een formeel, erkende rol als verlengstuk van het Nationaal Militair Museum (en het NIMH). Een Kenniscentrum is niet alleen reactief door vragen te beantwoorden, maar is ook proactief in het onderkennen, ordenen en produceren van kennis ten behoeve van de samenstelling van de collectie, de inrichting van de expositie, de uitwerking van een bepaald thema, ter ondersteuning van de Korpscommandant, of voor een bijdrage aan de instandhouding van het cultureel erfgoed.
Concreet betekent het o.a. bijdragen aan thema’s door artikelen te schrijven en thematentoonstellingen voor te bereiden en uit te voeren. Hierbij valt dan te denken aan het onderzoeken en beschrijven van de volgende onderwerpen. Deze zijn niet uitputtend en niet in volgorde van belangrijkheid, aanvulling is gaarne gewenst: Vuursteun in Nederlands-Indië (1940 – 1950), Vuursteun in Nederland tijdens de Koude Oorlog, inclusief Nucleaire vuursteun, Vuursteun aan Vredesoperaties (vanaf 1995-heden; UNprofor, SFOR, KFOR, SFIR, ISAF ) en Vuursteun tijdens de grote Legerkorpsoefeningen (Big Ferro, Atlantic Lion, Free Lion, enz.). Daarnaast het voorbereiden en mogelijk publicaties uitgeven in het kader van 350 jaar Artillerie (2027) en het 150 jaar bestaan van het Artillerie Schietkamp (2027)
Middelburg, Het vergeten Bombardement
Naar aanleiding van o.a. de verschijning van het herdenkingsboek “Middelburg 17 mei 1940, Het Vergeten Bombardement” en de ontstane discussie daarover is er een vraag bij het HCKVA binnengekomen over de (on)mogelijkheden van de artillerie daarbij. Als gevolg van deze vraag is een vooronderzoek gestart naar de gevechten en beschietingen, voornamelijk tussen Franse en Duitse troepen, die hebben plaatsgevonden op en om Walcheren op 17 mei 1940. Hierbij werd ook Middelburg geraakt en is het historische centrum afgebrand. Over deze gevechten zijn al veel publicaties verschenen. Op deze vrijdag 17 mei 1940 heeft zich een heus artillerieduel afgespeeld rond de Sloedam, de verbindingsweg/-dijk tussen Zuid-Beveland en Walcheren, waaraan zowel Franse als Duitse artillerie-eenheden hebben deelgenomen. De Nederlandse troepen die daar nog aanwezig waren, hebben hierbij geen rol gespeeld. Al naar gelang de vraag verder werd uitgediept, boden zich steeds meer mensen aan om mee te werken aan deze ‘case-study’ in wording.
Voor een eerste verkenning en verdieping van dit onderzoek heeft in september 2020 een delegatie van drie man bestaande uit; Henk van Rijssen, Aleid Bakker en Peter de Haas, allen vrijwilligers van de HCKVA, een tweedaags-werkbezoek aan Middelburg gebracht. Daarbij zijn achtereenvolgens; het Bevrijdingsmuseum Zeeland, de voormalige Sloedam en de Monumenten die daar zijn opgericht, het Zeeuws Archief voor verder brononderzoek en als laatste het centrum van Middelburg bezocht. Verder zijn er uitgebreide interviews gehouden met interessante schrijvers over deze gebeurtenissen zoals; Ton Goossens, Tobias van Gent en Hans Sakkers. Daarna heeft er een tegenbezoek van Tobias van Gent en Hans Sakkers plaatsgevonden aan de HCKVA op 23 en 24 juni 2021, waarbij uitputtend op voorliggende materie is ingegaan. Tevens hebben beide bezoekers (en schrijvers van Slag om de Schelde 1944, 2019) helaas voor een beperkt gezelschap vanwege corona een uitstekende lezing gegeven over de slag om deze Schelde 1944 (De vergeten oorlog) en over de kustartillerie van de Atlantikwall in het bijzonder op Walcheren.
Doel van dit alles is om de komende periode (een serie van) artikelen te publiceren waarbij door de bril van een artillerist naar dit internationale artillerieduel op Nederlands grondgebied wordt gekeken. Deze artikelen kunnen dan eerst in de Sinte Barbara worden gepubliceerd en zijn vervolgens ook voor andere media beschikbaar. Verder is het dan mogelijk om presentatie(s), zowel intern als extern, te houden voor geïnteresseerden over deze beladen en vergeten geschiedenis.
Scholenproject Elburg
Daarnaast is het Kenniscentrum in oprichting in overleg met de Gemeente Elburg om bij te dragen aan educatieve schoolprojecten. Voor het basisonderwijs waren al een paar lessen / opdrachten voorbereid inclusief een bezoek aan het museum. Nieuw is dat er nu een project wordt voorbereid voor het voortgezet onderwijs (drie scholen in Elburg). Hoofd thema is: 75 jaar Vrijheid krijg je niet voor niets. Deelthema’s zijn dan o.a.; Tweede Wereld Oorlog inclusief Nederland Indie, NAVO en Koude Oorlog (kernwapens) en Vredesmissies (VM Joegoslavië, Irak, Afghanistan enz.) en waarbij dan een nadrukkelijke link met het museum wordt gelegd. Ook kunnen veteranen in dit project betrokken worden. Voorbesprekingen met de Gemeente Elburg en een bevlogen geschiedenisdocent, Willem van Norel, hebben inmiddels plaatsgevonden en het project moet in ieder geval voor 1 oktober 2021 zijn opgezet en uitgewerkt. Daarna wordt het toegevoegd aan de cultuurmenukaart van de Gemeente Elburg.
